Багач
Багач у сістэме календара вылучаецца як свята, максімальна набліжанае да ўзвіжанскіх "сонечных" урачыстасцяў. Запаленая свечка як правобраз сонца, крыніцы святла суадносіць абрад са святкаваннем восеньскага раўнадзення. Аб'яднанне свечкі і зерня як сімвала дабрабыту наглядна дэманстравала ўяўленне пра Сонца - жыццядзейнага апекуна земляробства.
Святочны дзень не толькі падсумоўваў зробленае, але і настройваў на далейшыя работы: «Багач – бярыся за рагач (саху), ідзі пад авёс араць”, “Прыйшоў Багач – кідай рагач, бяры сявеньку, сей памаленьку”. Ад цяжкіх работ пад восень сяляне добра стамляліся, асабліва жанчыны: “Да Багача Баба рабача, па Багачы – хоць за плот валачы”. На Віцебшчыне ў гэты дзень жанчыны хадзілі па ільнішчах і на кожным прыгаворвалі: “Няхай будзе лен такей даўгей, сколькі мы прайшлі!”.
У заходніх раёнах на Багача забівалі жывёліну, а гаспадара, які шкадаваў зарэзаць барана, перасцярагалі, што таго барана воўк парве. Назіралі за жывёлай, каб рабіць прагнозы з наступленнем зімы: калі пасля Малой Прачыстай жывёла імкнецца на пашу вельмі рана, то і зіма будзе ранняя. Сапраўды, прадчуваючы зазімкі, жывёла рвецца, каб у апошнія дні паболей скубнуць свежай травы. Вялікая і Малая Прачыстая і з імі Пакроў, што адзначаўся неўзабаве, утваралі агульны цыкл багародзіцкіх святаў (святкоў) і адпаведна называліся: першы святок, другі святок і трэці. З Малой Прачыстай аб’яўлялі наступную пару года: “Другі святок – восень, браток”.
На 21 верасня н. ст. прыпадае адно з галоўных хрысціянскіх святаў, устаноўленых у гонар нараджэння Божае Маці. Два праведнікі – муж і жонка Іякім і Ганна не мелі дзяцей і малілі Бога паслаць ім дзіця. Іх малітва была пачута. Нібыта цуд, Бог паслаў старым бацькам дачку Марыю, якая ў будучым стала Маці Ісуса Хрыста.
Літ.: Богданович А.Е. Пережитки древнего миросозерцания у белорусов. Гродно, 1985. С. 122-123; Крук І.І. Следам за сонцам: Беларускі народны каляндар. Мн., 1998. С. 178-180; Беларускі народны каляндар. Мн., 1992. С. 162 – 165; Жыцця адвечны лад: Берарускія народныя прыкметы і павер’і. Кн. 2. Мн., 1998. С. 562-527.
Т.Валодзіна, У.Васілевіч
І відэа-замалёўка ад нашай студыі: